Biodiversiteit

2015-03-14

Boeiend én belangrijk

Afgelopen week verzorigde ik een proeverij voor de Utrechtse afdeling van het Nederlands Wijngilde. Ik was gevraagd een avond te verzorgen rondom het thema biodiversiteit.

Wat is biodiversiteit?

Degenen die De Proeftafel volgen of kennen zien deze term wel vaker bij ons voorkomen. Wat is biodiversiteit nu eigenlijk? De term staat voor begrippen als ras, variatie, verscheidenheid. Op druivengebied kennen we twee varianten. Op de eerste plaats bestaan er diverse wilde druivenrassen; het species vitis vinifera, een Europese wilde druif, stond aan de basis van de wijnbouw. Op de tweede plaats vinden we een enorme variatie binnen het species zelf. Je ziet het al aan de kleurvarianten, maar je kunt het ook proeven en ruiken. Een sangiovese smaakt en ruikt echt anders als een godello.

Hoe ontstaat deze verscheidenheid?

Door natuurlijke of bewuste selectie worden bepaalde eigenschappen in druiven steeds sterker naar voren gehaald. Ook natuurlijke mutaties spelen een rol, de pinotdruif staat hier met name om bekend. Wat is hiervan het voordeel? Er ontstaan varianten die onder verschillende klimatologische omstandigheden of op verschillende soorten bodem beter gedijen dan anderen. Denk aan pinot noir, chardonnay of sauvignon, druiven die bij uitstek gedijen in een koel klimaat. Bepaalde witte druivensoorten zijn sowieso beter geschikt voor een koeler klimaat, rode over het algemeen minder.

Er zijn veel kenmerken of redenen, naast de hierboven al genoemde, waarop druivenrassen uiteindelijk uitgezocht worden omgecultiveerd te worden. Dat kunnen cultuurhistorische redenen zijn, maar ook smaak, geur en kleur in relatie tot de lokale keuken, maar ook de mate waarin ziektes juist wel of niet voorkomen.

Biodiversiteit is belangrijk

Ziektes. Een belangrijk onderwerp als het over biodiversiteit. Naarmate van een gewas steeds minder varianten bestaan, neemt de kwetsbaarheid van het systeem toe. In de landbouw zie je steeds vaker dat grote zaadveredelaars de agenda bepalen en dat er steeds minder varianten van bijv. graan of rijst op de markt komen.  Een praktijkvoorbeeld: wereldwijd staat er zo goed als maar een bananensoort aangeplant, de Cavendish. Er is een ziekte opgedoken die de planten onherroepelijk aantast en waartegen nog geen verweer gevonden is. Er zijn nog ziektevrije regio's, maar het blijft een wankel evenwicht.

Ook op wijngebied is er een voorbeeld: de druifluis en de meeldauw. Allebei overgekomen vanuit de VS en voorkomend op Amerikaanse druivenrassen. De Europese druif had hier geen verweer tegen, dus vrijwel alle wijngaarden gingen er aan. Totdat iemand ontdekte dat de druifluis voorkomen kon worden door Europese druiven te enten op Amerikaanse wortelstokken.

Meeldauw is lastiger te bestrijden, maar het blijkt wel dat het ene druivenras er beter tegen bestand is dan het andere. Op basis van die eigenschappen worden veel nieuwe druivenrassen ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld regent, rondo of johanniter. Maar het is wel van belang dat er een grote genenpoel aanwezig is. Zo kunnen er druivenrassen blijven bestaan of ontstaan om aangeplant te kunnen worden onder zeer uiteenlopende omstandigheden.

Boeiende ontdekkingsreis

Persoonlijk vind ik biodiversiteit ook erg boeiend. Iedere nieuwe wijn die je proeft van een onbekende druivensoort is weer een ontdekkingsreis. Al je zintuigen worden uitgedaagd en je wordt geprikkeld om bewust te proeven. Er valt veel te beleven, wanneer je je openstelt voor nieuwe impressies.

Op avontuur gaan? De Georgische druif shavkapito wordt op slecht 10 ha. verbouwd, in combinatie met de eeuwenoude amfora-opvoeding levert dit een interessante wijn op. Een van de verrassingen in ons assortiment,