Druivenrassen en druivensoorten

2015-10-03

De wilde wingerd getemd

Vaste lezers van dit blog en vaste bezoekers van de winkel weten dat we erg geïnteresseerd zijn in andere druivensoorten dan de gebruikelijke. Eerdere blogs gingen al over biodiversiteit en de benaming van al die druivensoorten. Naar aanleiding van een reactie van een lezer ben ik bewuster gebruik gaan maken van het woord druivensoort en niet van druivenras.

soorten en rassen

In de praktijk worden de woorden 'soort' en 'ras' vrijelijk door elkaar gebruikt. Niet alleen bij druiven, maar ook bijvoorbeeld bij honden, groentes, fruit, katten en mensen. Er is echter een essentiëel verschil, een verschil waar niet iedereen bij stil staat. Bij al de hier genoemde voorbeelden is er meestal sprake van slechts één ras. Canis lupus familiaris is de officiële naam voor het ras (huis)hond, de viervoeter die aan je voeten ligt. Teckel, Deense dog, schepertje, het zijn allemaal soorten. Idem voor Felis sylvestris catus, de huiskat. Één ras met vele soorten, van huis-tuin-en-keukenkat tot de naakte sphynx.

vitis

Dit principe gaat ook op voor druiven, er bestaan zo'n 23 druivenrassen. Allen behoren tot het geslacht vitis. Verreweg de meeste soorten, zo'n 17 stuks, komen uit  Noord-Amerika, 3 komen er uit Azië en slechts 1 uit Europa / het Midden-Oosten. Die ene is dan wel meteen de belangrijkste voor ons wijnliefhebbers. Dat is namelijk het ras vitis vinifera, waarvan bijna alle druivensoorten, zoals merlot, chardonnay, rkatsiteli, feteasaca, johaniter en die honderden andere soorten van afstammen.

hybrides

Hoewel er nu een indeling naar rassen bestaat, vindt er nog steeds veel discussie plaats over de classificatie. Sommige Amerikaanse soorten zijn misschien hybriden van andere rassen. De Aziatische rassen zijn nog nauwelijks onderzocht en misschien zijn er wel meer dan 3 verschillende. Verder zijn er nog minimaal drie varianten die misschien niet onder het geslacht vitis vallen, maar onder muscadinia. Bijna al deze variëteiten zijn niet van belang voor de wijnbouw.
Sommige Noord-Amerikaanse varianten zijn echter de redding geweest van de wijnbouw. Het viel de eerste Amerikaanse kolonisten al op dat Europese druiven slecht gedijden. Later, naarmate de contacten tussen Amerika en Europa intensiever werden, werden plotseling ook de  Europese wijngaarden massaal aangetast. Naar blijkt door ziektes waar Amerikaanse druivenrassen resistent tegen waren, maar de Europese niet. Vooral de druifluis was een groot probleem, die tastte het wortelgestel van de planten aan.
Uiteindelijk kwam iemand op het idee om de Europese druif te enten op -resistente- Amerikaanse wortelstokken. En gelukkig waren de diverse rassen toch verwant genoeg om dit te laten werken. Sindsdien bestaat er een vruchtbare Europees-Amerikaanse samenwerking.

kruisingen

Tot op zekere hoogte worden diverse rassen ook met elkaar gekruisd. Een van de Aziatische rassen is goed bestand tegen koude. Er wordt nu aan gewerkt om deze eigenschappen in de wijndruif te kruisen. Ook met Amerikaanse rassen wordt geëxperimenteerd. Van een enkele wordt ook al zo wijn geproduceerd (de druivensoort concord), maar er zijn ook hybriden als norton. Deze zijn niet geheel onomstreden vanwege de typische smaak die ze schijnen te hebben, meestal omschreven als 'foxy'.
Veruit de meeste druivensoorten, dus vrijwel alle 1368 door Jancis Robinson beschreven soorten, zijn varianten van het druivenras vitis vinifera, de Europese wilde druif.

ras en soort

Dus voortaan noemen we de diverse varianten waar de wijnen uit ons assortimenten uit bestaan druivensoorten en gebruiken we het woord druivenras alleen als we het hebben over het betreffende plantengeslacht. Duidelijk toch !!

Laat het sap van de vitis vinifera je goed smaken.